Şizofreni belirtileri üç gruba ayrılmaktadır; pozitif belirtiler, negatif belirtiler ve dağınık belirtiler.
Pozitif Belirtiler:
Pozitif belirtiler varsanılar ve sanrılar gibi normal davranış ve deneyim dağarcığında bulunmayan aşırılıkları ve bozuklukları kapsar.
Sanrılar, gerçekliğe uygun düşmeyen ve açık bir şekilde var olan karşıt verilere karşın sabit bir şekilde varlığını sürdüren düşüncelerdir.
- Düşünce Sokma: Kişi, kendine ait olmayan düşüncelerin kendi beynine dış bir kaynak tarafından sokulduğuna inanabilir.
- Düşünce Yayma: Kişi yayınlandığına ve iletildiğine, böylece diğerlerinin kendisinin ne düşündüğünü bildiğine inanabilir.
- Büyüklenmecilik: Kişi, kendiliğinin, gücünün, bilgisinin ve kimliğinin önemini abartabilir.
- Referans: Önemsiz olayların sanrısal bir çerçeveye oturtulması ve başkalarının sıradan davranışlarından kişisel önemin çıkarılmasıdır.
Varsanılar, dünyanın kişiye farklı ve hatta gerçek dışı görünmesidir.
Şizofreni hastalığının en belirgin algı bozukluğudur.
Görselden ziyade çoğunlukla işitsel varsanılar yaygındır.
Şizofreni hastalığı bulunan bazı bireyler, kendi düşüncelerinin başka bir ses tarafından dile getirildiğini duyduklarını ifade ederken bazıları ise, tartışan sesler duyduklarını ve kendi davranışları üzerine yorum yapan sesler duyduklarını ifade ederler.
Negatif (Silik) Belirtiler:
Şizofreninin negatif belirtileri davranışsal eksikliklerden oluşur; bunlar istemsizlik (avolisyon), asosyallik, anhedoni, künt duygulanım ve konuşmada azalmayı kapsamaktadır.
- İstemsizlik/Avolisyon: İstemsizlik, iş ya da okul, ilgi alanları ve sosyal aktiviteler gibi genellikle rutin olan aktivitelerdeki istem eksikliği ya da devamlılık gösterme yetersizliğidir.
- Asosyallik: Şizofreni hastası olan bazı bireyler sosyal ilişkilerinde asosyallik olarak belirtilen ağır bozulmalara sahiptir. Az sayıda arkadaşları, zayıf sosyal becerileri ve diğer insanlarla birlikte olmak için çok az ilgileri vardır.
- Anhedoni/Zevk Alamama: Anhedoni, ilgi kaybı ya da haz deneyiminde azalma olarak adlandırılır. Anhedonide iki temel haz deneyimi bulunur.
- İlki anda ya da keyifli bir şeyin varlığında deneyimlenen hazzı belirten tamamlayıcı hazdır. Diğeri ise gelecekteki olay ya da aktivitelerden umulan ya da beklenen hazzı belirten beklentisel hazdır.
- Şizofrenideki anhedoni beklentisel hazda görülmektedir ancak o anda ya da keyifli bir şeyin varlığında deneyimlenen hazda eksiklik bulunmamaktadır.
- Künt Duygulanım: Künt duygulanım, duygunun dışsal ifadesindeki eksikliğe işaret eder. Bu belirtiye sahip bir kişi boş bakabilir, yüz kasları hareketsizdir, bakışları donuktur.
- Aloji/ Konuşmada Azalma: Aloji, konuşma miktarındaki belirgin azalmayı ifade eder. Bu belirtiye sahip kişiler pek fazla konuşmazlar.
Dağınık (Deorganize) Belirtiler:
Dağınık beliritler, dağınık konuşma ve dağınık davranışı kapsamaktadır.
- Dağınık Konuşma: Biçimsel konuşma bozukluğu olarak da bilinen dağınık konuşma, düşüncelerin organize edilişine ve konuşmadaki problemlere işaret eder; öyle ki dinleyici dile getirileni anlayamaz.
- Dağınık Davranış: Bu belirtiye sahip kişiler nedensiz heyecan krizleri yaşayabilir, sıra dışı kıyafetler giyebilir, çocuksu veya anlamsız şekillerde davranabilir, yiyecek istifleyebilir ya da çöp toplayabilir.