Aşırı sıcakların, nelere neden olduğundan haberi var mıdır acaba?

Elbette her şeyin bir nedeni var. Elbette var mı? Yoksa nedensellik bir kurgu mu?

Çoğu zaman duyarım hastalardan hastalığımın nedeni ne? Benim psikolojime etki eden şey ne? Ne yaşadım da bu oldu?

İnsan nedense hep bir neden arayışında.

Nedenlerini bilirsem ne zaman ne olacağını da bilirim. Çok yaşamsal bir şey belki de.

Nedenlerini bilirsem belirsizlik ortadan kalkar ve bir bütünlük oluşur.

Bir sonrasının ne olduğu öngörülebilen bir bütünlük

Belirsizliği ortadan kaldıran bir nedensellik kabulü

Doğada ise bir nedensellik olup olmadığı her zaman insanların zihnini kurcalamıştır.

Acaba her şey çok kaotik ama belli dizgeleri biz yakalayıp bir nedensellik ilkesi mi yaratıyoruz.

Hume nedensellik ilkesini merkezi bir noktada tartışan ve Kant’ı dogmatik uykusundan uyandıran filozof olarak bilinir.

” …Hume’a göre her şeyin bir nedeni vardır ilkesi hiçbir zaman doğrulanamayacak bir ilkedir. Duyulur olanın izlenimi bize hiçbir zaman iki olgunun zorunlu birlikteliğini duyurmaz. İki olgunun nedensel bağıntısı bizim duyularımızın dışındadır. Nedensellik ilişkisini ussal olarak temellendirmek de tam tamına olanaksızdır. Nedensellik dediğimiz şey bir inançtan kaynaklanmaktadır., bir olgunun zorunlu olarak bir başka olguyla bağıntılı olduğu inancından kaynaklanmaktadır. Hume nedensellik ilkesini ruhsal alışkanlıklarımıza ve inançlarımıza bağlar…. İnanç, gerçekte, canlılık derecesi yüksek bir fikirden başka bir şey değildir..” (Düşünce Tarihi, Afşar Timuçin,,David Hume-Nedenselliğe Karşı)

Doğa olaylarında -doğa olayı dediğimizde sanki bir de doğa olayı olmayan olaylar varmış gibi bir sonuç çıksa da- nedenselliği gözlemlemek sanki daha kolay gibi görünür ve bütün bilimsel ve öngörülebilir düşünce yapımızı bunun üzerine kurgularız.

Öznelliğin mevzubahis olduğu yerlerde -sanki öznelliğin mavzubahis olmadığı yerler varmış gibi konuşuyor olsam da- nedenselliğin olup olmadığı sorusu daha zor hatta çok zor.

Tekrarlayan olaylar nedenselliğin güvencesi gibi durur. Ama ya hiçbir tekrar birbirinin aynısı değilse. Tekrar eden hep birbirinden farklı bir şekilde tekrar ediyorsa

Aynı ırmakta aynı su akmıyorsa nedenselliği nasıl tespit edip sabitleyebilirm

Geçmişte nedenselliği aramak. Hem de şu an kaybolup gitmiş yalnızca bellekte olan bir alan üzerinde aranabilir mi?

Bellekte ve doğada kaydıyla ancak şimdi burada var olma olanaklılığına sahip şimdiden bambaşka bir doğada olan bir örüntüleme üzerinden yani bellekte nedenselliği aramak acaba olmayan nedensellik bağlarını zihnimizde kuruyor muyuz sorusunu gündeme getirir.

O zaman psikoloji adına bilimsellik adına kurduğumuz her şey ve öngörmeyi arzuladığımız her şey bir kurgu üzerine mi dayanır.

İşte çok muazzam bir soru.

Başka soruları gündeme getiren bir soru. O zaman sen nasıl kurgulayacaksın, nasıl dizeceksin he şeyi peş peşe. İşte etik soru. Nasıl yapacaksın ? Öykünü ve kendini nasıl var edeceksin?